Στάθμη
Μικρής Πρέσπας
Εξαιρετικά χαμηλή στάθμη
Πρόβλεψη χαμηλότερης στάθμης για την εποχή: 849.50 μ (+/-0.15) (Απρίλιος)
Κίνδυνος Πυρκαγιάς
Yγρότοπος (Ιαν.-Μαι.): ΜΕΤΡΙΟΣ
Δάσος (Ιουν.-Σεπ.): ΥΨΗΛΟΣ
Εξαιρετικά χαμηλή στάθμη
Πρόβλεψη χαμηλότερης στάθμης για την εποχή: 849.50 μ (+/-0.15) (Απρίλιος)
Yγρότοπος (Ιαν.-Μαι.): ΜΕΤΡΙΟΣ
Δάσος (Ιουν.-Σεπ.): ΥΨΗΛΟΣ
Η διασυνοριακή λεκάνη των Πρεσπών, με επίκεντρο τις λίμνες Πρέσπες, τις οποίες μοιράζονται η Ελλάδα, η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία, αποτελεί ένα ξεχωριστό σημείο για την παγκόσμια βιοποικιλότητα, εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς.
Άνθρωπος και φύση στην Πρέσπα απειλούνται ως σύνολο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Από τη δεκαετία του 1970 το κλίμα της περιοχής έχει αλλάξει, προκαλώντας δραματική μείωση του όγκου και της στάθμης των υδάτων της λίμνης, ενισχύοντας παράλληλα τον ευτροφισμό.
Η κλιματική αλλαγή μειώνει τους υδάτινους πόρους και επιταχύνει την υποβάθμισή τους, αυξάνει τον κίνδυνο δασικών και υγροτοπικών πυρκαγιών, επηρεάζει αρνητικά τη γεωργική παραγωγή και απειλεί την πλούσια βιοποικιλότητα της Πρέσπας, όπως τα παγκόσμιας σημασίας υδρόβια πτηνά και τα ενδημικά είδη των λιμνών.
Η προσαρμογή μας στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ζωτικής σημασίας. Και προσαρμογή σημαίνει να αλλάξουμε όχι μόνο τις κοινωνικές μας αντιλήψεις αλλά και τις καθημερινές μας συνήθειες.
Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα νερά στην Πρέσπα;
Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα νερά στην Πρέσπα; Δείτε το σχετικό βίντεο που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Prespa’s Green and Blue LifeLines’, το οποίο υποστηρίζεται από την Donors’ Initiative for Mediterranean Freshwater Ecosystems και συγχρηματοδοτείται από το Prespa Ohrid Nature Trust.
Τι συμβαίνει με τις πυρκαγιές στην Πρέσπα;
Ζώντας στην Πρέσπα, πιστεύεις ότι θα είσαι πάντα ένας μακρινός θεατής των πυρκαγιών που μαίνονται, τους καλοκαιρινούς μήνες, σε πολλές περιοχές της χώρας. Τα τελευταία χρόνια όμως, οι πυρκαγιές γύρω από τις λίμνες είναι πολύ συχνότερες. Δείτε το σχετικό βίντεο που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Prespa’s Green and Blue LifeLines, που υποστηρίζεται από την Donors’ Initiative for Mediterranean Freshwater Ecosystems και συγχρηματοδοτείται από το Prespa Ohrid Nature Trust – PONT.
European Forest Fire Information System (EFFIS) Εποχιακή πρόγνωση καιρού για την Ευρώπη έως και 7 μήνες μπροστά.
Πρόβλεψη κινδύνου υγροτοπικής πυρκαγιάς Ιαν-Μαι 2025: ΜΕΤΡΙΟΣ.
Γιατί: Οι βροχοπτώσεις από τον Οκτώβριο του 2024 ήταν χαμηλές. Η εποχιακή πρόγνωση του καιρού έως και 7 μήνες μπροστά προβλέπει κανονικές βροχοπτώσεις και θερμοκρασίες υψηλότερες από ό,τι συνήθως.
Μεγάλες πυρκαγιές στους υγρότοπους της Πρέσπας εκδηλώνονται τακτικά από τον Φεβρουάριο έως τα τέλη Μαΐου. Οι πυρκαγιές στους υγρότοπους είναι αποκλειστικά ανθρωπογενείς. Από το χειμώνα έως και την αρχή της άνοιξης πολλοί αγρότες καίνε τα χόρτα στα χωράφια τους και στα στραγγιστικά κανάλια για να τα καθαρίσουν. Αυτές οι παράνομες φωτιές όμως, συχνά εξαιτίας των ισχυρών ανέμων, εξαπλώνονται στους υγροτόπους και καίνε μεγαλύτερα τμήματα του καλαμιώνα ή ακόμη και των πολύτιμων παρόχθιων δασών.
Τα χωράφια που περιβάλλουν τον υγρότοπο, καλλιεργούνται έντατικά από τα τέλη της άνοιξης, επομένως αν υπάρξει πυρκαγιά το καλοκαίρι, καταστέλλεται ενεργά συνήθως, χάρη στην εγρήγορση των καλλιεργητών. Ως εκ τούτου, λίγες υγροτοπικές πυρκαγιές καταγράφονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ακόμη και όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές.
Οι βροχοπτώσεις επηρεάζουν το μέγεθος των πυρκαγιών στους υγροτόπους. Οι χαμηλές (<500mm) βροχοπτώσεις της υγρής περιόδου (Οκτώβριος-Μάρτιος) συνδέονται με μεγάλες πυρκαγιές σε καλαμιώνες. Η παρατήρηση συνολικής βροχόπτωσης<350mm από τον Οκτώβριο έως τον Ιανουάριο (4 μήνες) συνδέεται επίσης με μεγάλες πυρκαγιές σε καλαμιώνες.
Οι μεγάλες υγροτοπικές πυρκαγιές την άνοιξη αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τους πληθυσμούς υδρόβιων πτηνών παγκόσμιας σημασίας, καθώς καταστρέφουν τις φωλιές τους κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου και προκαλούν την κατακόρυφη πτώση του πληθυσμού τους θέτοντάς τα σε κίνδυνο.
Ο υψηλός κίνδυνος πυρκαγιάς σε υγρότοπους αναμένεται να αυξηθεί μελλοντικά (με βροχοπτώσεις κατά την υγρή περίοδο < 500 mm) κατά περίπου 15%.
Για τον αυριανό κίνδυνο πυρκαγιάς (περίοδος: Ιούνιος-Σεπτέμβριος), δείτε τον χάρτη του κινδύνου πυρκαγιάς της επόμενης ημέρας στην Ελλάδα.
Πρόβλεψη κινδύνου δασικής πυρκαγιάς Ιουν-Σεπ 2025: ΥΨΗΛΟΣ.
Γιατί: Η εποχιακή πρόγνωση του καιρού έως και 7 μήνες μπροστά προβλέπει κανονικές βροχοπτώσεις και θερμοκρασίες υψηλότερες από ό,τι συνήθως.
Οι δασικές πυρκαγιές στην Πρέσπα συνδέονται με ημέρες με «πολύ ακραίο» κίνδυνο πυρκαγιάς (Fire Weather Index (FWI) >70), που σχετίζονται με ξηρασία ή/και καύσωνα και συνθήκες χαμηλής σχετικής υγρασίας. Τα ασβεστολιθικά εδάφη στο δυτικό και νότιο τμήμα της Πρέσπας διακρίνονται από χαμηλότερη υγρασία, ενώ η βλάστηση εκεί ξηραίνεται νωρίτερα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και είναι πιο επιρρεπής σε μεγάλες πυρκαγιές.
Όταν υπάρχουν πολλαπλές διαδοχικές ημέρες με το δείκτη FWI>70 κατά την αντιπυρική περίοδο, ο κίνδυνος δασικής πυρκαγιάς είναι σοβαρός, κρίνοντας από τα ιστορικά μεγέθη των πυρκαγιών και τις πιθανές οικολογικές επιπτώσεις σε σπάνια δασικά οικοσυστήματα. «Πολύ ακραίες» ημέρες κινδύνου πυρκαγιάς συμβαίνουν ιστορικά από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Τις προηγούμενες δεκαετίες υπήρξαν κατά μέσο όρο περίπου 3 ημέρες πολύ ακραίου κινδύνου πυρκαγιάς (FWI>70) ετησίως στην Πρέσπα.
Για πρόγνωση κινδύνου πυρκαγιάς έως και 9 ημερών, ανατρέξτε στην COPERNICUS emergency management service.
Οι ημέρες με τιμές του δείκτη FWI>70 κατά την αντιπυρική περίοδο προβλέπεται να αυξηθούν τις επόμενες δεκαετίες (2041-2070) μεταξύ 40% και 109%. Ο κίνδυνος δασικών πυρκαγιών μεγαλώνει συνεχώς, δεδομένης της ισχυρής σχέσης μεταξύ των ημερών με FWI>70 και των μεγάλων δασικών πυρκαγιών.
Επίσης, η αύξηση πρόσβασης στα δάση με κατασκευή νέων οδικών δικτύων και η κατασκευή αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Η αύξηση κινδύνου δεν μπορεί να προσδιοριστεί ποσοτικά επί του παρόντος, αλλά οι όποιες εξελίξεις θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά.
Μεγάλη Πρέσπα: Συνεχής (έντονη) πτώση της στάθμης της λίμνης από χρονιά σε χρονιά.
Πρόβλεψη πιθανής μέγιστης εποχιακής στάθμης της λίμνης τον Μάιο του 2025: μεταξύ 841,55μ. και 841,85μ.
Εξαιρετικά χαμηλή στάθμη.
Μικρή Πρέσπα: Συνεχής (ήπια) πτώση της στάθμης της λίμνης από χρονιά σε χρονιά.
Πρόβλεψη πιθανής μέγιστης εποχιακής στάθμης της λίμνης τον Απρίλιο του 2025: μεταξύ 849,35μ. και 849,65μ.
Χαμηλή στάθμη.
Γιατί: Οι συνολικές βροχοπτώσεις από τον Οκτώβριο του 2024 ήταν πολύ χαμηλές. Η εποχιακή πρόγνωση του καιρού έως και 7 μήνες μπροστά προβλέπει κανονικές βροχοπτώσεις και θερμοκρασίες υψηλότερες από ό,τι συνήθως. Οι προβλέψεις για την στάθμη βασίζονται σε ιστορικές παρατηρήσεις.
Όταν η βροχόπτωση κατά την υγρή περίοδο (από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο) στο επίπεδο της λίμνης είναι κάτω από 390 mm (ξηρασία στην Πρέσπα) τότε, η εποχική άνοδος της στάθμης των λιμνών είναι μικρή (<20 εκ) και φτάνει στο μέγιστο νωρίς (Απρίλιο-Μάιο).
Επιπτώσεις ξηρασίας κατά την υγρή περίοδο:
Ο μελλοντικός κίνδυνος ξηρασίας (με βροχόπτωση στην υγρή περίοδο κάτω των 390 mm) αυξάνεται κατά περίπου 15% στην Πρέσπα, σύμφωνα με μελλοντικά κλιματικά σενάρια.
Η τάση πτώσης της στάθμης της λίμνης επηρεάζεται επίσης από την εξάτμιση και τις μεταβολές στις χιονοπτώσεις. Είναι πολύ πιθανό η στάθμη της λίμνης να συνεχίσει να πέφτει σταδιακά στο μέλλον, αφού η μελλοντική ετήσια εξάτμιση από την επιφάνεια της λίμνης προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά (μέχρι το 2070 μπορεί να υπάρξει 60mm έως 100mm επιπλέον εξάτμιση ανά έτος) και ο ετήσιος αριθμός ημερών με βάθος χιονιού >30 εκ πιθανόν θα μειωθεί σε όλα τα υψόμετρα στο μέλλον.
Κίνδυνος για κακή σοδειά (2025): ΥΨΗΛΟΣ
Γιατί: Η εποχιακή πρόγνωση του καιρού έως και 7 μήνες μπροστά προβλέπει κανονικές βροχοπτώσεις, αλλά θερμοκρασίες υψηλότερες από ό,τι συνήθως, που ενδέχεται να είναι επιβλαβείς για τη βλάστηση των σπόρων, την ανάπτυξη και την άνθηση των φυτών.
Η πιο προσοδοφόρα καλλιέργεια στο ελληνικό τμήμα της Πρέσπας είναι αυτή των φασολιών. Είναι πολύτιμη για την τοπική οικονομία, η οποία μόνο δευτερευόντως βασίζεται στον τουρισμό.
Μια καλή σοδειά συνδέεται στενά με τις ακόλουθες βασικές κλιματικές μεταβλητές:
[1] Στάδιο σποράς:
Πόσες ημέρες μεταξύ 15/4 και 15/5 έχουν μέση θερμοκρασία >16οC;
Ημέρες με θερμοκρασίες που υπερβαίνουν αυτό το εύρος είναι επιβλαβείς για τη βλάστηση των σπόρων. Προς το παρόν, δεν υπάρχει υπέρβαση θερμοκρασίας.
[2] Στάδιο ανάπτυξης και άνθησης:
Πόσες ημέρες μεταξύ 15/5 και 30/8 έχουν μέγιστη θερμοκρασία >21oC και <26oC;
Ημέρες με θερμοκρασίες εντός αυτού του εύρους είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη των φυτών. Ως τώρα, υπάρχουν κατά μέσο όρο 40 βέλτιστες ημέρες κάθε χρόνο.
Οι ημέρες (μεταξύ 15/4 και 15/5) που είναι επιβλαβείς για τη βλάστηση των σπόρων, με μέσες θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 16oC, αναμένεται να αυξηθούν στο μέλλον από 1 έως 15 ημέρες. Προς το παρόν τέτοιες μέρες είναι πολύ σπάνιες.
Οι ημέρες (μεταξύ 15/5 και 30/8) με μέγιστες θερμοκρασίες >21oC και <26oC, που είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη των φυτών αναμένεται να μειωθούν από κατά μέσο όρο 40 (σήμερα), σε 30 ή 20 ημέρες στο μέλλον.
Ο κίνδυνος μιας κακής σοδειάς φασολιών προβλέπεται να αυξηθεί στο μέλλον, καθώς οι συνθήκες ανάπτυξης για τα σημερινά είδη φασολιών θα επιδεινωθούν.
